صنایع دستی به مجموعه‌ای از هنرها و صنایع اطلاق می‌شود که به‌طور عمده با استفاده از مواد اولیه‌ی بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به کمک دست و ابزار دستی محصولاتی ساخته می‌شود که در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل، وجه تمایز اصلی این‌گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه‌ای می‌باشد.

پس صنایع دستی نوعی هنر و کار است که در آن لوازم تزئینی و کاربردی تنها با استفاده از دست و یا ابزار ساده ساخته می‌شوند و معمولاً کالاهای به دست آمده از این صنایع با استفاده از روش‌های سنتی تولید می‌شوند.

صنایع دستی اصولاً لوازمی هستند که به صورت انبوه و با استفاده از ماشین‌آلات تولید نمی‌شوند و همچنین از لحاظ فرهنگی و مذهبی به شدت با فرهنگ و آداب و رسوم مردمان منطقه‌ای که آن‌ها را تولید می‌کنند در ارتباط هستند، گویی فرهنگ‌ها و آداب و رسوم آن منطقه خود را در رنگ‌های به‌کار رفته و یا حتی شکل و شمایل ساخته شده در انواع صنایع دستی آن اقلیم خاص، خود را نشان می‌دهند.

از این رو صنایع دستی از هنر و کاردستی متمایز بوده و هدف از ساخت آن‌ها مورد استفاده قرار گرفتنشان و کهنه و در نهایت پوسیده شدن آن‌هاست و مورد استفاده‌ی آن‌ها بیش از یک تزئین ساده است، درحالی‌که هنر و کاردستی بیشتر یک فعالیت سرگرمی محسوب می‌شوند.

در ایران معروف‌ترین و رایج‌ترین صنایع دستی عبارتند از: گلیم، فرش، گبه، شیشه‌گری، منبت‌کاری، میناکاری، سفال و چوب.

اما در کنار آن‌ها به صنایع دستی دیگری هم می‌توان اشاره کرد که عبارتند از: ابریشم‌دوزی، آجیده‌دوزی، بافتنی، بردری‌دوزی، بلورسازی، بیلیش‌دوزی، پارچه‌بافی، پتوبافی، پشتی‌دوزی، پلاس، پوستین‌دوزی، تذهیب، ترمه‌دوزی، تکه‌دوزی، توربافی، جاجیم‌بافی، جوال، جوراب پشمی، چاپ باتیک، چارق‌دوزی، چرم‌سازی، چشمه‌دوزی، چنته‌بافی، چهل تکه، چوغا، چیدمان، چیغ‌بافی، حاشیه‌دوزی، حصیربافی، حکاکی، خاتم‌کاری، خامه‌دوزی، خراطی، خورجین‌بافی، خیاطی، داغ کردن چوب، ده یک دوزی، دوتارسازی، رفوگری، رنگرزی، رودوزی، ریسندگی، زیلوبافی، زین‌سازی، زیورآلات، سبدبافی، سرامیک، سرپرده، سرمه‌دوزی، سکمه‌دوزی، سوزن‌کاری، شماره‌دوزی، صحافی، طلاسازی، عروسک‌سازی، فلزکاری، قارچین، قلاب‌بافی، قلمکارسازی، قیطان‌دوزی، کاشی‌سازی، کلاژ، کنده‌کاری، گبه‌بافی، گلابتون‌دوزی، گل‌دوزی، گلیم‌بافی، گلیمچه، لحاف‌دوزی، لوست، مرصع‌سازی، مرواریدبافی، مسگری، معرق‌کاری، ملیله‌دوزی، منجوق‌دوزی، منگوله‌سازی، مینیاتور، نازک‌کاری، نقره‌سازی، نقشه‌کشی قالی، نمدمالی، نواربافی، ویترای، ورنی‌بافی و...

همان‌طور که مشاهده می‌شود هنر صنایع دستی نزد ایرانیان از قدمتی طولانی و همچنین رشته‌های بسیار متعددی برخوردار بوده است که شاید امروزه نیز موجود باشند.